wykrywanie substancji organicznych

• Reakcja biuretowa - test chemiczny na zawartość protein i innych polipeptydów, w których występują co najmniej dwa wiązania peptydowe bezpośrednio obok siebie lub są przedzielone nie więcej niż jednym atomem węgla.
  Test biuretowy polega na dodaniu do analizowanej mieszaniny roztworu fosforanu miedzi(II) lub siarczanu miedzi oraz NaOH lub KOH (odczynnik Haynesa ), . Przy obecności protein roztwór zmienia barwę z jasnoniebieskiej na intensywnie fioletowy kolor. W przypadku występowania dimerów aminokwasów (czyli 2 połączonych aminokwasów), w których występuje tylko jedno wiązanie peptydowe układ zabarwia się na różowo.

• Reakcja ksantoproteinowa, (reakcja Muldera), reakcja białka z kwasem azotowym(V), w wyniku której pojawia się żółtopomarańczowe zabarwienie. Reakcja ksantoproteinowa służy do wykrywania obecności białek.

• Poza medycyną, płyn Lugola służy do wykrywania skrobi. Dodany do płynów zawierających skrobię zmienia ich barwę na granatowoczarną, przy niewielkich stężeniach na niebieskofioletową. Technika ta jest prostą metodą wykrywania prób fałszowania mleka i śmietany mąką. Metoda stosowana jest także do badania brzeczki w browarnictwie.

Płyn Lugola to uniwersalny wykrywacz skrobi kukurydzianej, ziemniaczanej i sojowej. Wykrywanie w produktach skrobi jest ważne u osób chorych dla celiakię, którzy nie mogą spożywać mąki pszennej, w której zawarta jest skrobia. Płyn Lugola zawiera jod, który barwi skrobię na kolor fioletowy. Sam płyn ma zabarwienie rubinowo-brązowe. Białka barwią się pod wpływem płynu Lugola na brązowo. Tak więc tylko fioletowe zabarwienia próbki badanego produktu (wędliny, ketchupy) świadczy o obecności w nim mąki. Spróbuj zbadać parówki to się dowiesz dlaczego koty ich nie chcą jeść. (bo koty mogą trawić białko i tłuszcz a skrobi – nie)

• Odczynnik Fehlinga wykrywa m.in. cukry proste. Jest to zasadowy roztwór siarczanu miedzi(II) - niebieski, z którego pod wpływem związków redukujących wypada czerwony osad tlenku miedzi(I) (konieczne jest ogrzanie badanej próbki) Kolor zmienia się stopniowo, przechodzi przez kolor zielony, potem żółty i pomarańczowy – bardzo ładne zjawisko.

A .Wykrywanie cukrów w roślinie:

Doświadczenie 1. Wykrywanie glukozy w liściu cebuli , jabłku i ziemniaku

Materiały i odczynniki: płyn Haynesa, świeży liść cebuli, jabłko, probówka lub zlewka, palnik szklany wypełniony denaturatem, statyw do probówek, przyrząd do wyciskania, naczynie z wodą, drewniane łapy

Wykonanie - instrukcja

§ Zgnieć cebulę, jabłko i ziemniak za pomocą wyciskacza lub drobno posiekaj

§ Włóż przygotowany materiał do 3 probówek

§ Wlej do każdej próbówki trochę wody i dobrze wymieszaj

§ Dodaj do każdej probówki około 1cm³ odczynnika Haynesa (granatowo – niebieskie zabarwienie) i wymieszaj

§ Probówki kolejno ogrzewaj nad palnikiem (uwaga! Zachowaj ostrożność, gdyż ogrzewany płyn może gwałtownie wyprysnąć i poparzyć!!)

§ Obserwuj i zanotuj wynik w karcie pracy

Obserwacje i wnioski: Płyn Haynesa (granatowo – niebieskie zabarwienie) po podgrzaniu zmienia barwę na ceglasto-pomarańczową. Zmiana barwy następuje na skutek obecności w roztworze cukru prostego – glukozy, która redukuje zawartą w płynie Haynesa miedź (w siarczanie miedzi II) z dwuwartościowej ( barwa niebieska) do jednowartościowej (tlenek miedzi I), co poznaje się po zmianie zabarwienia (barwa ceglasto-pomarańczowa ). W probówkach zawierających jabłko i cebulę nastąpiła zmiana barwy, natomiast w probówce z ziemniakiem nie nastąpiła zmiana barwy, co świadczy o braku glukozy w ziemniaku.

Doświadczenie 2. Wykrywanie obecności skrobi w różnych produktach spożywczych

Materiały i odczynniki: chleb, ser biały, jabłko, cukier (sacharoza),ziemniak, zakraplacz, statyw z probówkami, woda, roztwór płynu Lugola

Wykonanie - instrukcja

§ do probówek włóż kawałki przygotowanych produktów

§ dodaj do każdej probówki trochę wody i wymieszaj

§ nabierz zakraplaczem lub pipetą trochę płynu Lugola

§ wlej kilka kropli płynu Lugola do przygotowanych probówek z żywnością

§ obserwuj i zapisz wynik obserwacji na karcie pracy

Obserwacje i wnioski: Skrobia w obecności płynu Lugola zabarwia się na kolor fioletowy. Chleb i ziemniak zabarwiają się na kolor fioletowy, co wskazuje ze zawierają skrobię, natomiast pozostałe produkty nie zmieniają barwy, gdyż nie zawierają skrobi

B. Wykrywanie obecności tłuszczy w produktach roślinnych .

Doświadczenie 3. Wykrywanie tłuszczu w oleju roslinnym

Materiały i odczynniki: Roztwór alkoholowy Sudanu III, olej roślinny, zakraplacz, palnik, drewniana łapa .

Wykonanie- instrukcja

• do 2 probówek wlej: wodę i trochę oliwy
• nabierz zakraplaczem trochę Sudanu III (barwa ceglasta) i dodaj kilka kropli do każdej probówki
• ogrzewaj, zachowując ostrożność, probówki nad palnikiem
• obserwuj i zapisz wynik obserwacji na karcie pracy

Obserwacje i wnioski : Roztwór Sudanu III barwi tłuszcz na kolor ceglasto-pomarńczowy. Warstwa oliwy w 1 probówce zabarwiła się na kolor pomarańczowy, natomiast warstwa wody i czysta woda w 2 probówce nie uległy zabarwieniu. Zabarwienie oleju świadczy, że jest tłuszczem.

C. Wykrywanie białka

Doświadczenie 4. Wykrywanie białka w jaju kurzym i twarogu przy użyciu odczynnika Haynesa

Materiały i odczynniki: jajo kurze , twaróg, ziemniak, probówki, pipeta, odczynnik Haynesa, palnik.

Wykonanie - instrukcja

• do 1 probówki wlej trochę białka jaja kurzego a do 2 probówki twarogu
• wlej do każdej probówki trochę wody i wymieszaj
• następnie do każdej probówki dodaj odczynnika Haynesa (kolor granatowy)
• lekko podgrzewaj, gdyż wtedy jest wyraźniejszy efekt zabarwienia
• obserwuj i zapisz wynik obserwacji na karcie pracy

Obserwacje i wnioski Po dodaniu odczynnika Haynesa do białka jaja kurzego i twarogu obserwujemy pojawienie się fioletowego zabarwienia, co świadczy o obecności białka w badanych substancjach (reakcja biuretowa), natomiast w probówce z ziemniakiem brak reakcji, co świadczy o braku badanej substancji.

Doświadczenie 5. Wykrywanie białka w twarogu i jaju kurzym przy pomocy kwasu azotowego

Materiały i odczynniki: twaróg, jajo kurze, pipeta, probówka , stężony kwas azotowy.

Wykonanie- instrukcja

• do probówki włóż trochę twarogu i wlej trochę białka jaja kurzego
• dodaj za pomocą pipety trochę kwasu azotowego (zachowaj szczególną ostrożność !)
• lekko podgrzewaj nad palnikiem
• obserwuj i zapisz wynik obserwacji na karcie pracy

Obserwacje i wnioski : Ser i białko jaja kurzego pod wpływem stężonego kwasu azotowego zmieniły barwę na żółtą, co świadczy o obecności białka w tym produkcie (reakcja ksantoproteinowa)